سنڌو تهذيب کي ٻين کان نمايان ۽ جدا ڪندڙ انتهائي لاجواب
خصوصيت طور تسليم ڪيو ويو آهي، ان جي باوجود جڏهن به ان جو ڪو نئون مثال سنڌو
ماٿريءَ جي ”بادشاهي شهر“ کان دور ۽ اڃا به وڌيڪ دور واقع ڪنهن علائقي مان ملندو،
تڏهن اهو وري نئين سر آثار قديم جي ڳولائن لاءِ حيران ۽ متعجب ڪرڻ جو سامان مهيا
ڪندو. ٺڪر جي ٿانون جي ساڳي شڪل ۽ صورت ۽ مٿن نڪتل ساڳين چٽن ۽ تصويرن جو بار بار
۽ باقائدگيءَ سان ايڏيءَ وڏيءَ ايراضيءَ ۾ ڦهليل شهرن مان لڀڻ، ماڻهوءَ جي دل ۾
الهندي يورپ ۾ ”سامائين“ برتنن جي وسيع ايراضيءَ ۾ دريافت جو خيال پيدا ڪري ٿو، پر
ان مان هي نتيجو نٿو ڪڍي سگهجي ته سنڌوءَ جا ٺڪر وارا ٿانو خود سنڌو سلطنت ۾ شامل
ٿيل علائقن ۾ تقسيم ڪرڻ جي غرض سان ڪو وڏي پيماني تي ٺاهيا ويندا هئا. مئڪي چوي ٿو
ته ٺڪر جي ٿانون جي جنس کي خيال ۾ آڻيندي، معلوم پيو ٿئي ته ”موهن جي دڙي ۽ هڙاپا
جي ماڻهن ۾ تخليقي قوت جي انتهائي حد تائين
ڪوتاهي ۽ ڪمي هئي“ (۱) پر حقيقت ۾ انهن وٽ تخليقي قوت جي شايد ايتريقدر
ڪمي ڪانه هئي، جيتري اها دٻائي ويندي هئي يا ڄاڻي ٻُجهي ان جي حوصله شڪني ڪئي
ويندي هئي. يعني ائين کڻي چئجي ته سنڌو لوڪن جي ماتحت ايراضين مان هر ايراضيءَ ۾،
انهيءَ ”صنعت“ جي فن ۽ مهارت جي نظم ۽ ضبط جو ڪو مرڪزي ادارو باقاعدگيءَ سان ڪم
هلائيندو هو ۽ سڄيءَ ”سلطنت“ ۾ هڪ مرڪز تان ٺڪر جي ٿانون جي تقسيم نه، بلڪه تربيت
يافته ڪاريگرن جي تقسيم ٿيندي هئي. اها ئي حالت
ٽامي ۾ پتل جي اوزارن جي آهي. انهن اوزارن جا هر شهر ۾، جتان به اهي لڌا آهن، ساڳي
قسم ۽ ماپ جا نمونا ڪم ۾ آندل ڏٺا ويا آهن ۽ هر هنڌ انهن جي هڪ ئي مقرر نمونن جي
حد بندي رائج ملي آهي. اوزارن جي ٺاهڻ جي فن ۾ انهي حيرت انگيز ۽ عجيب هڪ جهڙائيءَ
جا به ڪيئي مثال ڏيئي سگهجن ٿا. ان کان علاوه عام استعمال ۾ ايندڙ سڀني قديم شين
جي ساخت ۾ ( مهرن وارن ”تعويذن“ کان علاوه) فني ۽ حرفتي مهارت، پروفيسر پگٽ جي قول
موجب ڪڏهن به ماهرانه يڪرنگي کان مٿي نٿي پهچي. اهڙيءَ يڪسانيت جو سبب هن قياس ڪرڻ
سان نهايت آسانيءَ سان سمجهه ۾ اچي ٿو ته سنڌو سلطنت جي دور ۾ سندن هر هڪ هنر ۽ فن
جو نظام انهيءَ فن سان وابسته جماعت هلائيندي هئي.
الله تعالى جي پوري ڪائنات سج، تارا،
ڪتيون، سمنڊ، درياء، ڍنڍون، ڍورا، تلاءِ، زمين، جبل، چشما، آبشار، پھاڙن مٿان ساوڪ،
وڻ، ٻوٽا، ماٿريون، خوش نما نظارا، آبي جانور، فضا ۾ پرواز ڪندڙ ننڍا وڏا پکي ۽ ساهه
وارا، ساوڪ ڀريا کيت، زمين مٿان خشڪ وارياسا برپٽ، آسمان تي ڪڪر، انھن جي ٽڪرجڻ سان
وِڄ جو ٺھڻ، ستن رنگن کي ظاهر ڪرڻ واري برسات دوران انڊلٺ (Rainbow)، تيز طوفان واچوڙا، چانڊوڪي رات (چوڏس) خوش نما باغ باغيچا ۽ ان ۾
قسمن قسمن جا گل، جدا جدا رنگن ۾ هجڻ جن جي ڏسڻ سان انسان تمام خوشي ۽ سرهائي محسوس
ڪري ٿو. ان سڄي مانڊاڻ جو خلقڻھار هڪ آهي، ڪي ان کي الله چون ڪي ڀگوان، ڪي ايشور، پرميشور،
ڪي رام ته ڪي گاڊ (God) جي نالي سان سڏين. آهي هڪڙو پر سڀ پنھنجي عقيدي مطابق جدا جدا نالن سان
ان کي ياد ڪن ٿا.
پورو نالو:
|
سيد ذوالفقار علي شاهه،
|
ادبي نالو:
|
ذوالفقار راشدي
|
ولد:
|
سيد محمد امام شاهه راشدي
|
جنم ڏڻ:
|
10 مارچ 1938ع،
|
جنم ھنڌ:
|
پير جو ڳوٺ لڳ نئون ديرو (تعلقو رتوديرو ضلعو لاڙڪاڻو)
|
ابتدائي تعليم:
|
وڳڻ، لاڙڪاڻو ۽ نئون ديرو مان
|
تعليم:
|
بي اي، ايل ايل بي
|
سماجي حيثيت:
|
پنهنجي موروثي گاديءَ جو اٺون پڳدار
|
ادب ۾ شعبو:
|
شاعري ۽ تنقيد
|
لکڻ جي شروعات:
|
1949ع، شاعريءَ سان
|
پهريون ڇپيل شعر:
|
ماهوار “اسان جي منزل” (دادو) ۾ 1952ع ۾ ڇپيو
|
صحافتي حيثيت
|
ايڊيٽر هفتيوار اخبار “هاري” 1953ع کان 1954ع
|
ايڊيٽر ۽ پبلشر:
|
هفتيوار “مذهب انسانيت” 1960ع
|
ڇپيل ڪتاب:
|
1- سوچ کي لوڇ (شاعري مجموعو) 1982ع 2- ڪسوٽي (تنقيد) 1986ع
|
وفات:
|
26 آگسٽ، 1986ع
|
